Nedircikler, Yavaş Yayıncılık ve Nepal’deki Amerikalı Öncüler

Yıllardır çevirdiğim şiirleri, öyküleri, ekoloji yazılarını, politik makaleleri, Zen ve Tao metinlerini ve bunların yanı sıra kendi yazdığım şiirleri ve yazıları yayımlayacağım kişisel bir mecra olarak 2015 yılında bir web sitesi formatında başlamıştı Nedircikler. Bir yandan yazıp çizip çevirirken bir yandan da uzun süredir kendi bostanımı yaparak, doğadan yenebilir bitkileri ve mantarları toplayarak gıdamı olabildiğince kendim karşılamaya çalışıyor, kırsalda yaşadığım evlerin çatısından duvarına onarımını ellerimle yapıyor, ısınmak için kışlık odunumu ormandan kendim taşıyordum. Tüm bunlar, biraz da Zen öğretisinin “odununu kes, suyunu taşı” anlayışını temel alan bir doğrudanlık felsefesi üzerine kuruluydu. Hayatımı ne derece dolaysızca yaşarsam, yaşamın özgür kaynağına o kadar yakın olacağım fikri bunların temelinde yatıyordu.

Bir yandan da 15 yaşımda fanzinlerle başlayıp sonra çeşitli dergiler ve yayınevlerinde çevirmen, yazar ve editör olarak süren yayıncılık maceramı aynı dolaysızlık ilkesi çerçevesinde kaynağa daha da nasıl yakınlaştırabileceğimi düşünüyordum hep. Bu noktada yine okuduğum çeşitli Taocu metinlerde anlatılan köy ve manastır matbaaları en büyük ilham kaynağım olmuştu: Küçücük köyler bile kendi kâğıtlarını ve mürekkeplerini yapıyor ve bunları el yapımı baskı sistemleriyle basılan şiirler ve öğreti metinlerini yayımlamak için kullanıyorlardı. Bu fikir zihnimde uzun süre döndü durdu, ta ki 2020 yılında pratiğe geçip de kendi kâğıtlarımı yapmaya başlayana kadar.

Nedircik Yayınları işte bu fikirden doğdu. Modern zamanlarda bunun başka bir örneğinin daha olup olmadığını bilmiyordum ama yürümek istediğim yolun bu olduğundan şüphem yoktu. Nedircik Yayınları adı altında, oldukça amatörce yaptığım kâğıt ve mürekkeplerle kendi kitaplarımı basmaya başladım. “Slow Food ve “Citta Slow” hareketlerinden ilhamla buna “yavaş yayıncılık” dedim. Süreç gerçekten de yavaş ilerliyordu, tek bir kitabı basacak malzemenin hazırlığı bile günler sürüyordu. Ancak bu süreç bence içerik ve materyali, biçim ve özü olabilecek en has şekilde birbirine yakınlaştırıyordu.

Tüm bunları yaparken kendi kendime hep soruyordum: Dünyada bunun başka örnekleri var mı, böyle bir yayıncılığı sürdüren aynı tinsel soydan kardeşlerim olabilir miydi? Ne kadar araştırsam da pek bir şey bulamamıştım. Ancak tam da kâğıt sanatında daha da ilerlemek üzere Asya’da el yapımı kâğıt ustalarıyla buluşabileceğim bir yolculuğun arifesinde, bu ustalar hakkında araştırma yaparken aradığım damarı da bulacaktım.

Nepal’de el yapımı kitaplar basan, hem benim de bir şekilde kendimi bağlantılı saydığım Beat kuşağı yazar ve şairleriyle ilişkili bir yayıncıyı sosyal medya sayfalarında bulunca nasıl heyecanlandığımı tarif edemem. Shiv Mirabito ile işte böyle tanıştım.

Shiv, kalın ve başının üzerine topladığı upuzun “dreadlock”larıyla, uzun beyaz sakalıyla, esmer teni ve gözlerinin içi gülen deli bakışlarıyla Hindu bir ”sadhu”yu andırsa da hakkında biraz araştırma yapınca kendisinin aslında Amerikalı olduğunu, yayınevi ve kitabevi Shivastan Press’in de Amerika’da olduğunu ancak Nepal’de uzun süre yaşadığını ve kitaplarını orada yapılan “lokta” kâğıtlarına bastırdığını öğrendim. Ama ne kitaplar… Allen Ginsberg’ten Diane Di Prima’ya, Lawrence Ferlinghetti’den Peter Lamborn Wilson’a Amerikan edebiyatının nevi şahsına münhasır isimlerinin en nadir eserlerini sınırlı sayıda özel el yapımı kâğıtlara basıyordu Shivastan Press.

Sonra röportajlarını okuyunca onun da bu yolda öncüleri olduğunu, aslında Shivastan Press’in ilhamını 1970’lerde Nepal’de el yapımı kâğıtlara nadir kitaplar basan Bardo Matrix Yayınları’ndan aldığını öğrenecektim. Sıkı durun: Bardo Matrix’i Nepal’de kuranlar da şair, fotoğrafçı, yayıncı Ira Cohen ve Velvet Underground’ın da eski davulcusu olan müzisyen, şair Angus Maclise’den başkası değilmiş. Ira ve Angus’un Nepal’de Freak Street’te kurdukları bu minik ve sıradışı yayınevi dönemin pek çok öncü sanatçısını ağırlıyor, 70’lerde Nepal’e gelen hippiler için bir uğrak noktası oluyor ve Paul Bowles’tan Gregory Corso’ya pek çok şair ve yazarın nadir eserlerini basıyormuş. Bu kitaplar Nepal’in el yapımı “lokta” kâğıtlarına, ahşap oyma ve tipo baskı sistemleriyle basılarak elde dikiliyormuş.

Nedircik Yayınları’nın böyle esaslı öncüleri olduğunu öğrenmek ve dolaysızlık arayışında, aynı poetik ve etik geleneği paylaştığımı hissettiğim bu insanların yürüdüğü yolda bir şekilde kendi şahsi azizlerimin koruması altında olduğum duygusu, yaptığım işe ve yürüdüğüm yola inancımı bir kat daha arttırdı.

Bu yolun temelini oluşturan ilkeleri ve öncülerin daha detaylı arkeolojisini başka yazılara bırakarak şimdi sizi Shiv Mirabito’nun Ira Cohen’e adadığı ve kendi silsilesinin ipuçlarını verdiği bir şiirle baş başa bırakıyorum…

Patreon ile ABONE olarak bağımsız yayıncılığı destekleyin!

İlginizi Çekebilecek Benzer Yazılar:

Nedircikler Atölye Ziyareti Tek Boynuzlu At ve Korsan Yayıncılık – Jack Shoemaker Nedircikler #5 – From The River To The Sea Şeftalilerin Sihri – Richard Brautigan Yaprakların Sutrası – Bakseesh The Madman