Üç çeşit merhamet vardır. Bunlardan ilki bu dünyanın olgularına, duyarlı varlıklara karşı duyulan merhamettir. İkincinin nesnesi ise bizzat canlılar değil, ilkeler ve özlerdir. Üçüncüsü ise yönelecek hiç bir nesnesi olmayan sınırsız merhamettir. Bu üç merhamet birbirinden oldukça farklıdır.

Canlı varlıklara yönelik merhamet bu varlıkları ve bunların yanılsamalarını gerçek kabul ederek bu gerçek saydığı yanılsamalar içerisinde onlara yardım etmeye çalışan kişinin merhametidir. Bu, sınırları duygular tarafından çizilen duygusal bir merhamettir. Bu da bir arzunun ürünüdür ve bu nedenle esasen özgürleştirici bir merhamet değildir.

İlkeleri ve özleri esas alan merhametse, tüm varlıkları neden-sonuç ilişkilerinin çeşitli koşullara bağlı ürünleri, kendi başlarına bir benliği olmayan bir ilkeler ve özler bileşimi olarak gören kişinin merhametidir. Bu birer yanılsama olduğu bilinen varlıkları yanılsamadan ibaret acılarından kurtarmak için yine yanılsamaya dayalı araçlar kullanan bir merhamettir. Her ne kadar duygusal merhametin sınırlılıklarını aşsa da bu hayali merhamet de yanılsamalar dünyasında kalır ve bu nedenle tam anlamıyla özgürleştirici bir merhamet değildir.

Muso Soseki (1275-1351)
Çeviren: İnan Mayıs Aru